CREATIVE ARCHIVE - KAAPSTAD
Welkom bij Sites of Memory Creative Archive - Kaapstad, een omgeving met achtergrondinformatie over de locaties, waar je voorstellingsteksten kan lezen en videomateriaal kan bekijken. Navigeer langs verhalen van Zuid-Afrika tot Nederland: van het verleden, heden en de toekomst.
Dit verhaal gaat over de KhoiKhoi en de San bevolking, de eerste bewoners van Zuid-Afrika. We herinneren de weerstand van de Goringhaiqua die in 1510 succesvol vochten tegen de Portugezen. Wat ook bekend staat als de ‘Slag van Salt River’, waar de Goringhaiqua weigerden te werken voor de Vereenigde Oost-Indische Compagnie (VOC). Dit is een verhaal over de mensen die door de VOC zijn gestolen en naar Kaapstad werden gebracht. De moeders, vaders en kinderen die werden meegenomen uit Angola, Mauritius, Mozambique, Zanzibar, Maleisië, India, Thailand, Sri Lanka en andere Zuidoost-Aziatische landen. Zij bouwden de stad zoals wij die vandaag de dag kennen. Hun harde werk creëerde wegen, hun handen bewerkten de grond, bouwden boerderijen, plantten bomen en lieten gebouwen uit de grond rijzen.
THE SLAVE LODGE
De Slave Lodge in Kaapstad werd gebouwd in 1679. Gedurende een periode van 132 jaar werden meer dan 9000 tot slaafgemaakte vrouwen, kinderen en mannen gedwongen hier te leven. De zogenaamde ‘bedrijfsslaven’ werden gedwongen om zware arbeid te verrichten in de steengroeve in de wijk Bokaap en in huishoudens verspreid door de stad. Zij werden verhuurd aan boerderijen in de Kaap kolonie of ze moesten werken op het land die de VOC opgezet had, de Company’s Garden.
‘s Nachts werden tot slaafgemaakten vrouwen gedwongen om zichzelf te prostitueren wanneer de Slave Lodge geopend was voor scheepsbemanning, ‘vryburgers’ en de VOC medewerkers. Degenen die weerstand boden werden hard gestraft. Verzet nam vele vormen aan en was iedere dag aanwezig in verschillende vormen: het kapot maken van gereedschap, doen alsof men ziek was, vertragingen van het werk veroorzaken en opzettelijke brandstichting en sabotage. Ze waren vrijheidszoekers die vochten tegen de heersende koloniale macht en veroorzaakten opstanden. Vandaag de dag leven hun nakomelingen nog altijd in Kaapstad.
 IMGL2425 |  |  IMGL2367 |
|---|
HOW CAMISA SPEAKS
I am afraid of the wind because she speaks to me
in a language I don’t understand but feel
I am afraid of the cockroach and the bugs
the mosquitos like my blood
how they speak, fly and walk
they feel at home with me
as if they're saying
you belong to me
but I don’t understand their speech
I am afraid of the dark
the thunder
the storm
this burn inside of me
is in a language that I don’t speak
I am scared
and mad
I want justice for the unforgotten names
and the unnamed
I want to scream
my tears floating in the air
turn into rain
the elements speak
hear the footsteps of the cockroach
the buzz of the mosquitos
the serenity of the moth
the wind, the earth, the tree
they all speak a language
I don't understand
but feel
​
Houda Bibouda
CHURCH SQUARE
Iedere hoek van dit plein heeft een verhaal: Church Square zou ook ‘Slave Square’ genoemd kunnen worden omdat een jaar na het bouwen van de eerste kerk, de Slave Lodge hier ook werd gebouwd. Op het plein en in de omgeving woonden vrijgekochte tot slaafgemaakten zoals Armosyn Claasz, Rachel van de Kaap, maar ook degenen die deel uitmaakten van huishoudens en eigendom waren van hun slavendrijvers. De Groote Kerk, de eerste Nederlandse gereformeerde Kerk, werd hier door Jan van Riebeeck neergezet.
Krotoa is daar herbegraven maar haar ziel is nog niet ter ruste gelegd.
Aan de andere kant van de straat ligt de zogenaamde ‘slave tree’ (slaven boom), waaronder duizenden tot slaafgemaakte mensen verkocht, verhuurd en geveild werden aan boeren en welgestelde families. Omdat het voor tot slaafgemaakten verboden was om de kerk te betreden kwamen ze vaak samen onder deze boom en op het plein.
 |  |  |
|---|
I HAVE A NAME. ASK ME WHAT MY NAME IS! I HAVE A NAME
vok Februarie. en se vir daai baas
hy kan sy naam ook hou
die eerste keer toe ek oppie block staan
skryf hulle van Bengal in ie boek
maar daar waar hulle vir my gevind het
issie waar ek gebore wassie
die tweede keer oppie block
gee hulle vir my die naam Cupido
asof ek n Griekse god is
n Griekse god wat heel dag sweet vir pay wattie kom ie
die derde keer oppie block
toesit Februarie: die maand van hoë somer
hier in die plek, waar jy nooit God se stem hoor sing
in daai vervloekte wind wat ons hier gebring het
I have a name. ask me what my name is!
my mother called me, Son
Toni Giselle Stuart
COMPANY’S GARDEN
Op de manier dat de VOC, in naam van het koninkrijk, mensen stal van hun geboorteland, zo ook stalen ze van het land zelf.
Honderden zaden, jonge bomen en planten van over de hele wereld werden door de VOC gestolen en teruggebracht naar Nederland.
De kolonisators namen ook hun eigen zaden, planten en bomen mee en plantten ze in Kaapstad. Hier in de Company’s Garden staat de oudste gecultiveerde boom, de meer dan 350 jaar oude Saffraan perenboom.
De mensen die werden gedwongen om te werken in de Compagnies Garden en op de boerderijen verspreid over de hele kolonie begonnen en eindigden hun dag met het geluid van de bel. Voor de tot slaafgemaakten stond de bel symbool voor hun onderdrukking.
De opzichters lieten de bel klinken om het begin en het eind van een werkdag in te luiden. De tot slaafgemaakte mensen moesten zich opstellen in een rij voor een check van het register. Dezelfde bellen werden ook gebruikt om opstanden te signaleren, het geluid raasde over heel het land en liet een boodschap van opstand klinken. De echo’s van de bellen galmden van de Elsenburg boerderij, de Slave Lodge, Kasteel de Goede Hoop en over het water naar de suikerplantages van Guyana, tot de koffieplantages van Suriname en Ghana; van de wijnboerderijen van Kaapstad tot de plantages van Indonesië. De bellen klonken om een nieuw tijdperk in te luiden.
 IMGL2768 |  IMGL2704 |  IMGL3001 |
|---|
HOUDEN IN LEVEN
Laat de waarheid los in de ruimte.
Het wereldse eigendom kent fletse strepen.
De muren huilen hier nog.
De grond wil weer terug
naar het zand.
Il garas.
​
Luidt harder door onderdrukking.
​
Il miras.
​
Is nooit terecht gekomen.
Dus nemen ze afstand van de mens.
Groeien ze uit de huid.
Krakende kamers kruimelen de waardes tot.
​
Ontbrekende verhalen halen zich op.
Stekend in nalatig, smekend om wat adem om.
​
Vliegend tussen hemel en aarde.
Sprekend als tranen voor.
​
Zwijgende stemmen nemen waar.
Houden in leven.
​
​
Benzokarim
 |  |  |
|---|
MY CAPE TOWN KEEPERS
You ask us what have we found in this city?
ask us what we have found
We could not conceive
we had to breath
When what we saw
hidden in the pages of daylight
on Church Square in this city
Filled with people with a fluent awareness to fight
because our elders have been fighting long before any fantasy fort
tried to cover and tap into the rivers running down the mountain trying to rinse the roots of this city
Our Elders keep us educated
observing how water manuverse
around the symbols of injustice installed in our social construct across from Kratoa's place
We read
so we can remove these signs polluting our perception of self
put up in the streets built on our bones
We gather my sisters tears as at the beach
in Simons town as an offering
the messages I receive under the tablecloth in gardens
nurture my fractured path, past
I have been welcomed back by my sister and the ancestors...
​
Jörgen Gario ‘UNOM’