EDUCATIE FREE TO BE FREE AMSTERDAM
Dit is de educatie pagina voor de voorstelling Free to be Free. Hier vind je extra achtergrondinformatie over de voorstelling en exclusief beeldmateriaal met persoonlijke verhalen van de performers. Ook stellen we een aantal vragen, omdat we benieuwd zijn hoe jij zelf naar het onderwerp kijkt.
Free to be Free is de nieuwste locatievoorstelling van Sites of Memory over vrijheid en verzet. Door middel van dans, poëzie en muziek worden verhalen van het Amsterdamse koloniale- en slavernijverleden vertaald naar vandaag.We kunnen veel leren van de vrijheidsstrijders van toen en zeker van de mensen die nu vechten voor vrijheid. Hoe werd er toen en nu voor vrijheid gevochten? Welke vormen van opstand en verzet zijn er bekend? Door middel van dans, theater, poëzie en muziek komen verhalen tot leven over vrijheid en verzet in het verleden, heden en toekomst.
Free to be Free is speciaal ontwikkeld in het kader van het Herdenkingsjaar, waarin 150 jaar afschaffing van slavernij in Nederland en haar (voormalige) koloniën wordt herdacht. De doorwerking van dit verleden is voor velen nog steeds voelbaar. Veel mensen hebben te maken met institutioneel racisme en van reparaties is nog geen sprake. Zolang racisme en uitsluiting, voortkomend uit het koloniale denken en het slavernijverleden, niet structureel worden aangepakt, stelt Sites of Memory de vraag: vrijheid voor wie?
Als publiek wordt je meegenomen op een theatrale route, beginnend bij de Waalse Kerk en eindigend bij het Bushuis (Oost-Indisch Huis). Op deze pagina vind je meer historische informatie over deze locaties en kan je tekstfragmenten uit de voorstelling lezen.
​
OPDRACHT:
Wat betekent vrijheid voor jou? Wat is een vrijheidsstrijder? En wanneer noem je iemand een vrijheidsstrijder en wanneer een misdadiger?
Welke vormen van verzet ken je? En waarvoor zou jij in verzet gaan?
DE WAALSE KERK
De Waalse Kerk is een kerk gelegen aan de Oudezijds Achterburgwal in Amsterdam en is gebouwd in 1409. Na de Oude Kerk is deze kerk, de oudste kerk van Amsterdam. Vanwege de opkomst van het protestantisme, kwam in 1578 een groot deel van dit kloosterterrein in handen van de stad, die er ook het hoofdkantoor van de VOC en Oost-Indisch Huis vestigde. Deze kerk werd ter beschikking gesteld aan de Franstalige protestantse vluchtelingen uit de Zuidelijke Nederlanden en Frankrijk en heette voortaan De Waalse Kerk, in het Frans Église Wallonne.
​
De Waalse Kerk. Een begrafenis van verhalen door de tijd. De vloer ligt bezaaid met grafstenen, gemarkeerd met namen van welgestelde families. De graven, de fundering van deze kerk betaald door geld verkregen door handel, door uitbuiting. Begraven in het huis van God, in het huis van verzoening en verlossing. Het huis van God dat investeert in internationale handel, in slavenhandel.
- Fragment uit Free to be Free
​
Het team leert meer over de historie en verborgen verhalen van de Waalse Kerk
HET BUSHUIS
Het Oost-Indisch Huis. De Verenigde Oostindische Compagnie (VOC) opgericht in 1602, wordt tegenwoordig gezien als de eerste multinational ter wereld. De Staten-Generaal verleende de VOC een alleenrecht voor de handel tussen Kaap de Goede Hoop (tegenwoordig Kaapstad) en de Straat van Magellanes (zeestraat in het zuidelijkste deel van Zuid-Amerika). De VOC had zes afdelingen of kamers; in Amsterdam, Middelburg, Rotterdam, Delft, Hoorn en Enkhuizen. Mannen uit verschillende delen van Europa kwamen naar Amsterdam, op zoek naar werk bij de VOC. De VOC handelde ook in slaafgemaakte mensen. Deze mannen, vrouwen en kinderen waren eigendom van particuliere eigenaren, VOC-dienaren en oud-dienaren (zoals oud-soldaten van de VOC). Al vanaf begin zeventiende eeuw namen kooplieden en ander VOC-personeel tot slaaf gemaakten mee naar Nederland. Dit gaf problemen en in 1636 vaardigde de VOC voor het eerst een verbod uit op invoer van slaafgemaakte mensen in Nederland (waar niet iedereen zich aan hield).
​
Het Bushuisplein, waar mannen samenkwamen met de hoop om te werken op een VOC-schip. Werk als dekjongen, als schoonmaker, als matroos. En binnen in het gebouw, is de VOC-kamer, de plek waar het bestuur van de VOC, de Heren 17 rondom een grote tafel bijeenkwam en besluiten nam over de koloniën, over het lot van mensen in die koloniën. Deze plek was HET centrum van koloniale macht in de 17e eeuw. En deze stad was de plek waar schepen uitvoeren naar Sri Lanka, Zuid-Afrika, Indonesië, Senegal, Madagascar.
- Fragment uit Free to be Free
Video en beeld van het videowerk "If these walls could speak" van Sites of Memory gemaakt in reactie op de VOC-kamer.
HET SPINHUIS
Het Spinhuis was een werkhuis voor arme kinderen en weeskinderen en een strafinrichting voor daklozen en bedelaars. Vrouwen en meisjes moesten naar het Spinhuis, jongens naar het Rasphuis, waar ze Braziliaans hout moesten raspen, voor verfstoffen.
​
Christina Adriana van der Gugten van Batavia was de dochter van een tot slaaf gemaakte vrouw in Batavia, die moest werken in het huis van Adrianus van der Gugten en zijn echtgenote Christina Hendriks van Suchtele. Toen het echtpaar rond 1754 terugkeerde naar Amsterdam, namen zij Christina, net vijf jaar oud, zonder haar moeder mee. Christina heeft 14 jaar lang in gevangenschap geleefd in het spinhuis, om de hoek van de Waalse Kerk. Het gebouw is te herkennen aan de gevelsteen waar een persoon een jonge vrouw met een zweep slaat. Heb je die gevelsteen weleens gezien? 14 jaar lang werd ze hier vastgehouden vanwege een “onbetamelijke levenswijze" en het steeds opnieuw weglopen van huis. Tegen betaling kon je Christina bekijken, als een bezienswaardigheid kon je haar zien werken.
- Fragment uit Free to be Free
.jpeg)
Foto's van de gevelsteen en een historische print van het Spinhuis.
De spelers en makers van Free to be Free delen graag met jullie wat het maken van deze voorstelling voor hen persoonlijk betekent.
​
OPDRACHT:
KIJK VAKER OMHOOG
Kijk je weleens omhoog als je in de stad loopt? Heb je de gevelstenen weleens gezien? Gevelstenen werden in de 17e eeuw gebruikt als straatborden. Hierop was bijvoorbeeld te zien wat de functie van het gebouw was, een apotheek, textielwinkel of huis van een gouverneur of plantage-eigenaar.
Opdracht 1: Ga op zoek naar deze twee gevelstenen in de stad en bedenk wat de betekenis is. Zodra je dit gedaan hebt, kan je de onderstaand link openen en kijken of de betekenis overeenkomt.
​
Opdracht 2: Een gevelsteen werd in de 17e eeuw gebruikt als een straat bord. Als je in de huidige tijd een gevelsteen zou maken, wat voor afbeelding zou je dan maken voor het Spinhuis en welke voor Oudezijds Voorburgwal 176? Zullen deze gevelstenen een ander verhaal vertellen? Welke symbolen, beelden of kleuren gebruik je?
Je kan de gevelstenen vinden op de adressen: Oudezijds Voorburgwal 187 & OudezijdsVoorburgwal 136
